Lễ hội đền thờ Nguyễn Trung Trực ở Rạch Giá - Kiên Giang và vai trò vị trí của ông trong lịch sử văn hoá dòng họ.

Nguyễn Trung Trực, sinh năm 1838 tại Tân An, Long An, nổi tiếng với những chiến công vang dội trong công cuộc kháng chiến chống Pháp. Ông là người chỉ huy trận đốt tàu chiến Pháp tại Nhật Tảo năm 1861, một sự kiện mang tính bước ngoặt khiến người Pháp khiếp sợ. Câu nói nổi tiếng của ông trước khi bị hành hình vào năm 1868: “Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây” đã trở thành biểu tượng cho tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Lễ hội tại đình thờ Nguyễn Trung Trực ở Rạch Giá - Kiên Giang là lễ hội cấp quốc gia, thu hút hàng nghìn người dân và du khách thập phương. Trong lễ hội, các nghi lễ truyền thống như rước sắc phong, tế lễ, và các hoạt động văn hóa dân gian như hát bội, múa lân, và hội chợ được tổ chức sôi nổi, nhằm giữ gìn và phát huy di sản văn hóa của địa phương. Đặc biệt, lễ rước sắc phong mang tính thiêng liêng, tượng trưng cho lòng biết ơn đối với người anh hùng đã hy sinh vì đất nước.

Về mặt lịch sử, Nguyễn Trung Trực không chỉ là một biểu tượng của lòng yêu nước mà còn có vai trò quan trọng trong văn hóa dòng họ Nguyễn. Ông được tôn thờ không chỉ ở Kiên Giang mà còn ở nhiều địa phương khác, đại diện cho tinh thần kiên trung và bất khuất của cả dân tộc. Đình thần Nguyễn Trung Trực ở Rạch Giá, được xây dựng với kiến trúc truyền thống và phong cách độc đáo, là nơi thể hiện sự kính trọng sâu sắc của dòng họ Nguyễn và cả cộng đồng​

Bên cạnh đó, luật pháp Việt Nam cũng đã ban hành các quy định nghiêm ngặt về bảo vệ di tích lịch sử văn hóa, đặc biệt là đối với những di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia như đình thờ Nguyễn Trung Trực. Điều này không chỉ giúp bảo vệ giá trị văn hóa của di tích mà còn góp phần duy trì sự tôn nghiêm trong việc tổ chức các hoạt động lễ hội​

Xin mời quý vị và các bạn cùng tham dự lễ hội Đền thờ Nguyễn Trung Trực nhé, đây là một hoạt động ý nghĩa, minh chứng sống động cho việc kết hợp giữa lịch sử hào hùng và văn hóa đặc sắc, tạo ra sự kết nối bền chặt giữa các thế hệ trong việc gìn giữ và phát huy truyền thống yêu nước.




 

Nguyễn Trung Trực tên thật là Nguyễn Văn Lịch (còn gọi là Quản Chơn, Quản Lịch), sinh năm 1838, tại Bình Nhật, huyện Cửa An, phủ Tân An (nay thuộc xã Bình Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An) trong một gia đình làm nghề chài lưới. Sinh thời ông là người rất tinh thông võ nghệ, am hiểu sách thánh hiền, tính tình cương trực, giàu lòng yêu nước.

Khi thực dân Pháp xâm lược nước ta, ông được tuyển chọn vào đội nông binh dưới quyền chỉ huy của lãnh binh Trương Định. Năm 1861, thực dân Pháp tấn công thành Gia Định lần thứ 2, ông tham gia bảo vệ Kỳ Hòa (Gia Định) dưới trướng Thống đốc quân Vụ đại thần Nguyễn Tri Phương. Thành Gia Định thất thủ lần thứ 2 (tháng 2/1861), ông tập hợp những người yêu nước hoạt động kháng Pháp vùng Tây nam bộ, gây cho thực dân Pháp nhiều tổn thất nặng nề.

Tiêu biểu là trận chiến dùng hỏa công đốt cháy và nhấn chìm tiểu pháo hạm Hy vọng (L’Espérance) tại vàm Nhựt Tảo, huyện Bến Lức. Sau chiến công “Hỏa hồng Nhựt Tảo”, ông được triều đình Huế phong làm Thành thủ úy Hà Tiên. Chưa kịp về Hà Tiên nhậm chức thì Hà Tiên đã bị đánh chiếm, Nguyễn Trung Trực lui về Tà Niên (nay là xã Vĩnh Hòa Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Kiên Giang) tổ chức lực lượng tiến công tiêu diệt toàn bộ lính Pháp trú tại đồn Kiên Giang, làm chủ tỉnh lỵ trong 10 ngày.

Quân Pháp đã dồn toàn lực nhằm tiêu diệt bằng được nghĩa quân Nguyễn Trung Trực, để dập tắt tinh thần kháng chiến của nghĩa quân An Nam. Cuối cùng quân Pháp đã bắt được ông, đem về Sài Gòn thẩm vấn, dùng chức tước, tiền tài khuyến dụ nhưng không thành công. Ngày 27/10/1868, quân Pháp đem Nguyễn Trung Trực về xử chém tại Rạch Giá, khi đó ông mới 30 tuổi. Người dân tỉnh Rạch Giá đổ về khu vực pháp trường để chứng kiến và đưa tiễn ông. Với 2 chiến công vang dội và thân thế sự nghiệp của ông, dân chúng sáng tạo nên rất nhiều truyền thuyết và truyện kể mang màu sắc dân gian để tôn vinh ông.

Sau khi Nguyễn Trung Trực bị xử chém tại Rạch Giá, để tưởng nhớ công lao của người anh hùng xả thân vì nước, người dân đã lén lút thờ cúng ông tại Đình thần Nam Hải, tại xóm chài trên bờ kênh ông Hiển, nay thuộc phường Vĩnh Thanh Vân, thành phố Rạch Giá. Đến năm 1891, Đình thần Nam Hải được di dời về địa điểm hiện tại thuộc phường Vĩnh Thanh, thành phố Rạch Giá.

Hàng năm, tại Đình tổ chức lễ cúng giỗ ông là ngày 26, 27, 28/8 âm lịch. Dần dần, ngày cúng ông đã trở thành một lễ hội của đình. Trải qua hơn 155 năm thăng trầm, Đình thần Nguyễn Trung Trực tại thành phố Rạch Giá được nhân dân tôn vinh là đình thờ chính và là nơi tổ chức lễ hội chính hàng năm thu hút hơn 1 triệu lượt người tham dự.