Hình ảnh ba " Ngai Vàng" tại Triệu Tổ Miếu, Đại Nội Huế - Di sản văn hoá.

Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về ba ngai vàng tại Triệu Tổ Miếu, đồng thời so sánh với ngai vàng tại Điện Thái Hòa và các hình ảnh lịch sử từ thập niên 1920-1930, nhằm làm sáng tỏ giá trị lịch sử và văn hóa của các bảo vật này, đồng thời đính chính một số thông tin sai lệch gần đây.
Ba Ngai Vàng Tại Triệu Tổ Miếu: Biểu Tượng Tâm Linh Và Lịch Sử
Triệu Tổ Miếu, hay còn gọi là Triệu Miếu, là một trong năm miếu thờ quan trọng của triều Nguyễn, được xây dựng vào năm 1804 dưới triều vua Gia Long, nằm ở phía đông nam Đại Nội Huế. Đây là nơi thờ Đức Thái Tổ - Chúa Nguyễn Hoàng và các vị Chúa Nguyễn, những người đặt nền móng cho vương triều. Trong khuôn viên hình chữ nhật của miếu, ba ngai vàng thờ được đặt trang trọng tại điện chính, là biểu tượng của lòng thành kính và sự tri ân đối với tổ tiên.
Theo các tư liệu và hình ảnh chụp năm 2008 tại lễ húy kỵ, ba ngai vàng tại Triệu Tổ Miếu có thiết kế tương đồng về phong cách, nhưng khác biệt so với ngai vàng tại Điện Thái Hòa. Đặc điểm nổi bật của ba ngai này bao gồm:

• Chất liệu và trang trí: Các ngai được làm từ gỗ quý, sơn son thếp vàng, chạm khắc tinh xảo với hoa văn rồng, mây, và chữ thọ, mang ý nghĩa cầu phúc, cầu thọ, cầu may mắn. Lưng ngai có hình tượng Mặt Trời, khác với lưng ngai tại Điện Thái Hòa là hình chữ nhật chạm rồng.
• Kích thước: Ba ngai tại Triệu Tổ Miếu có kích thước nhỏ hơn so với ngai tại Điện Thái Hòa (cao 101 cm, rộng 72 cm, dài 87 cm, đế dài 118 cm, rộng 90 cm, cao 20 cm). Điều này dẫn đến giả thuyết rằng các ngai này có thể được chế tác cho các nghi lễ thờ cúng, hoặc dành cho các vị Chúa Nguyễn, chứ không phải ngai ngự của hoàng đế.
• Ý nghĩa lịch sử: Một số ý kiến cho rằng ba ngai này là ngai thờ, nhưng cũng có tư liệu, bao gồm một bức tranh vẽ lại từ ảnh chụp vua Duy Tân ngự tọa, gợi ý rằng ít nhất một trong các ngai này từng được sử dụng bởi hoàng đế trước khi được chuyển vào miếu thờ.

Hình ảnh tư liệu chụp từ năm 2008 cho thấy ba ngai được đặt trên bệ thờ trong không gian linh thiêng của Triệu Tổ Miếu, với bửu tán thếp vàng phía trên, tạo nên vẻ uy nghiêm và trang trọng. Các ngai này không chỉ là hiện vật văn hóa, mà còn là biểu tượng của sự kết nối tâm linh giữa con cháu họ Nguyễn và tổ tiên.    

So Sánh Với Ngai Vàng Tại Điện Thái Hòa
Ngai vàng tại Điện Thái Hòa, được công nhận là Bảo vật Quốc gia năm 2015, là biểu tượng quyền lực tối cao của 13 vị vua triều Nguyễn trong suốt 143 năm (1802-1945). Ngai này, cũng làm từ gỗ sơn son thếp vàng, có kích thước lớn hơn ba ngai tại Triệu Tổ Miếu, với bửu tán ba tầng chạm khắc tinh xảo, được trùng tu dưới thời vua Khải Định (1923) từ chất liệu gấm lụa sang gỗ thếp vàng.

Khác với ba ngai tại Triệu Tổ Miếu, ngai tại Điện Thái Hòa có lưng ngai hình chữ nhật chạm rồng, viền bởi dây lá cúc hóa dơi, và hai bên tay ngai để trống, không có đầu rồng như các ngai tại Triệu Miếu. Ngai này là nơi các vua Nguyễn thiết triều, tổ chức lễ đăng quang, tiếp sứ thần, và các nghi lễ quan trọng, mang ý nghĩa chính trị và quyền lực hơn là chức năng tâm linh như các ngai thờ.

Gần đây, một sự cố đáng tiếc vào ngày 24/5/2025, khi ngai vàng tại Điện Thái Hòa bị một du khách làm hư hỏng phần tay vịn, đã gây xôn xao dư luận. Điều này khiến một số ý kiến nhầm lẫn rằng ngai tại Điện Thái Hòa là một trong ba ngai tại Triệu Tổ Miếu. Tuy nhiên, hình ảnh và tư liệu lịch sử xác nhận rõ ràng rằng ngai tại Điện Thái Hòa là hiện vật độc bản, khác biệt về kích thước, thiết kế, và chức năng so với ba ngai thờ tại Triệu Tổ Miếu

So Sánh Với Hình Ảnh Thập Niên 1920-1930
Các tư liệu hình ảnh từ thập niên 1920-1930, đặc biệt từ thời vua Đồng Khánh, Thành Thái, Duy Tân, và Khải Định, cung cấp cái nhìn rõ nét về ngai vàng tại Điện Thái Hòa. Một bức ảnh chụp vua Đồng Khánh (1885) cho thấy ngai vàng với bửu tán bằng gấm lụa, khác với bửu tán gỗ thếp vàng sau khi trùng tu dưới thời vua Khải Định. Các ảnh chụp thời vua Duy Tân (1907-1916) và Khải Định (1916-1925) cho thấy ngai tại Điện Thái Hòa có sự thay đổi về hoa văn và bửu tán, nhưng vẫn giữ nguyên vị trí trang trọng giữa điện.

Trong khi đó, không có hình ảnh cụ thể từ thập niên 1920-1930 về ba ngai vàng tại Triệu Tổ Miếu. Tuy nhiên, một bức tranh vẽ lại từ ảnh chụp vua Duy Tân ngự tọa được cho là liên quan đến một trong ba ngai tại Triệu Miếu, gợi ý rằng các ngai này có thể từng được sử dụng trước khi chuyển vào miếu thờ. Sự khác biệt rõ rệt nhất là lưng ngai hình Mặt Trời tại Triệu Tổ Miếu so với lưng ngai hình chữ nhật chạm rồng tại Điện Thái Hòa.
Gìn Giữ Di Sản Họ Nguyễn
Ba ngai vàng tại Triệu Tổ Miếu, cùng với ngai tại Điện Thái Hòa, là những bảo vật quý giá, minh chứng cho tài nghệ của các nghệ nhân triều Nguyễn và tinh thần tôn kính tổ tiên của con cháu họ Nguyễn. Cộng đồng Họ Nguyễn Việt Nam, thông qua cổng thông tin honguyenvietnam.org, kêu gọi mọi người cùng bảo vệ và trân trọng các di sản này. Việc nhầm lẫn giữa các ngai vàng cần được đính chính để tránh hiểu sai về giá trị lịch sử và văn hóa.
Hãy truy cập honguyenvietnam.org để khám phá thêm về phả sử, hoạt động của các chi nhánh họ Nguyễn, và tham gia vào hành trình kết nối cội nguồn. Mỗi hình ảnh, mỗi hiện vật tại Triệu Tổ Miếu hay Điện Thái Hòa đều là một câu chuyện, một niềm tự hào của dòng họ Nguyễn, chờ bạn khám phá và lan tỏa.
Ảnh: NNC: Nguyễn Phước Vĩnh Khánh
Cộng đồng Họ Nguyễn Việt Nam