THÔNG CÁO BÁO CHÍ: Chương trình chính luận nghệ thuật Theo dấu chân người mở cõi

Hơn 300 năm từ khoảng giữa thế kỷ XVI cho đến cuối thế kỷ XIX, các chúa Nguyễn và vương triều Nguyễn đã để lại những dấu ấn đặc biệt trong lịch sử của dân tộc Việt Nam. Trên hành trình nhiều thách thức nghiệt ngã nhưng cũng đầy kiêu hãnh ấy, Đoan quận công Nguyễn Hoàng đã đặt nền móng cho việc xây dựng vùng đất phía Nam và cả vương Triều Nguyễn từ thủ phủ khai nguyên ở Dinh Cát, Ái Tử, Quảng Trị. Triều Nguyễn truy tôn ông là Thái tổ Gia dụ Hoàng đế. Nhân dân xưng tụng ông là Chúa Tiên với niềm tôn kính về một đấng minh quân thông tuệ, giỏi giang, luôn cứu giúp dân chúng như các vị tiên phật trong thần thoại

Nguyễn Hoàng xuất thân từ một gia đình danh giá ở Gia Miêu, Tống Sơn, Hà Trung, Thanh Hóa. Thân phụ Nguyễn Hoàng là Nguyễn Kim, người có công khôi phục nhà Lê. Nǎm Ất Tỵ (1545), Nguyễn Kim bị hàng tướng nhà Mạc là Dương Chấp Nhất đầu độc chết, binh quyền rơi vào tay người con rể là Trịnh Kiểm. Lo sợ bị hãm hại, Nguyễn Hoàng ngày đêm suy nghĩ tìm cách thoát thân. Tương truyền, Nguyễn Hoàng đã nhờ người cậu ruột từng nuôi nấng mình là Nguyễn Ư Dĩ đến làng Trung An, huyện Vĩnh Lại, tỉnh Hải Dương để xin vấn kế Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm. Trạng Trình phán rằng: "Hoành sơn nhất đái, vạn đại dung thân" (Nghĩa là một dãy núi Hoành sơn có thể dung thân muôn đời). Sau khi nghe Nguyễn Ư Dĩ bàn bạc: “Thuận Hóa là đất hiểm trở kiên cố, có thể giữ mình được”, Nguyễn Hoàng đã nhờ chị ruột Ngọc Bảo là chánh phi của Trịnh Kiểm nói với anh rể xin cho mình vào trấn thủ Thuận Hóa. Thuận theo lời xin của vợ, Trịnh Kiểm đã dâng biểu tâu vua Lê Anh Tông và được vua chấp thuận cho Nguyễn Hoàng vào làm trấn thủ đất Thuận Hóa. Mùa đông năm Mậu Ngọ 1558, Nguyễn Hoàng có Thái sư Nguyễn Ư Dĩ theo phò cùng hơn hơn 1000 binh lính, thuộc hạ đã giong buồm vào Thuận Hóa, đặt đại bản doanh ở thôn Ái Tử, thuộc huyện Đǎng Xương (nay là xã Ái Tử và xã Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị).

Nhờ tài đức và trí lực, suốt nữa thế kỷ dựng nghiệp tại Ái Tử, cùng với việc xây dựng quân đội, tổ chức hệ thống phòng thủ, Đoan quận công Nguyễn Hoàng đã biến Thuận Quảng từ một vùng đất nghèo khó, lạc hậu, nền kinh tế ở trình độ rất thấp trở thành một vùng đất trù phú, giàu có với tiềm lực mạnh mẽ, trở thành nơi đô hội lớn không chỉ ở Đàng Trong mà còn là một trọng điểm trên con đường thương mại Đông – Tây thời bấy giờ; đẩy mạnh công cuộc mở mang bờ cõi về phía Nam; khai chiếm, xác lập chủ quyền đối với các đảo ven bờ và hướng đến hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa… Ông được đánh giá là vị “Anh hùng mở cõi vĩ đại”, người không chỉ đặt nền móng cho cơ nghiệp của dòng họ Nguyễn ở đất phương Nam mà còn tạo nên những thay đổi to lớn trong sự phát triển của lịch sử dân tộc Việt Nam. GS Phan Huy Lê, nguyên Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đã từng khẳng định: “Chính Nguyễn Hoàng và các Chúa Nguyễn từ năm 1611 đến năm 1757 đã vẽ xong phần cuối để hoàn thành toàn bộ bản đồ lãnh thổ quốc gia”.
Kỷ niệm 500 năm ngày sinh Chúa tiên Nguyễn Hoàng, Báo và PTTH Quảng Trị phối hợp với Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, UBND xã Triệu Phong tổ chức chương trình chính luận nghệ thuật với chủ đề “THEO DẤU CHÂN NGƯỜI MỞ CÕI”. Chương trình gồm 3 phần:

Phần 1: ÁI TỬ - TRIỆU PHONG: BẢN DOANH KHAI MỞ
Phần 2: QUẢNG TRỊ: MẢNH ĐẤT DỰNG NGHIỆP
Phần 3: MẠCH NGUỒN CHẢY MÃI
Kịch bản: Nguyên Thủy - Diệu Hương
Tổng đạo diễn: Võ Nguyên Thủy

Chương trình chính luận nghệ thuật THEO DẤU CHÂN NGƯỜI MỞ CÕI sẽ diễn ra vào lúc 20h10 phút ngày 10.9.2025.tại Quảng trường xã Triệu Phong và được truyền hình trực tiếp trên kênh QTTV – Báo và PTTH Quảng Trị, livestream trên fanpage, kênh Youtube Báo và PT-TH Quảng Trị và hòa sóng các Báo và PTTH trên cả nước.